فرهنگی

آشنايي با پرورش و کاشت درخت سيب

کاشت درخت سيب؛ از جمله فعاليت‌ هايي است که هم مي‌ تواند جذاب باشد و هم سودآور. نه تنها يک کشاورز با زمين‌هاي زراعي بزرگ مي‌تواند مشغول به کاشت شود، حتي يک فرد عادي با داشتن باغچه‌اي در باغ يا حياطي کوچک نيز مي‌تواند اقدام به کاشت نهال سيب، کند. البته فراموش نشود که هر نهال شرايط و ويژگي‌هايي دارد که براي به بار نشستن آن، بايد تک تک آن‌ها رعايت شود.

پس شايد بتوان گفت اولين و مهم‌ترين قدم در کاشت يک نهال، آشنايي با ويژگي‌هايي آن نهال و شرايطي است که براي کاشت لازم دارد. از همين رو در اين نوشتار تصميم گرفتيم نحوه کاشت درخت سيب، را براي شما بازگو کنيم. ما در اينجا تمام اطلاعات لازم در زمينه کاشت نهال سيب را در اختيار شما‌ مي‌گذاريم؛ پس در ادامه با ما باشيد.

بيوگرافي درخت سيب:

درخت سيب؛ (با نام علمي: M. pumila) درختي از گروه گلسرخيان بوده و در سراسر دنيا به داشتن ميوه‌اي شيرين و گوشتي معروف است. کاشت درخت سيب؛ در همه جاي دنيا به دليل استفاده از ميوه آن است. آسياي مرکزي را مي‌توان زادگاه اين درخت ناميد. در آن منطقه هنوز هم گونه وحشي اين گياه، مالوس سيورسي، يافت مي‌شود. جالب است بدانيد که در خيلي از مذاهب و فرهنگ‌ها، ميوه سيب به عنوان ميوه‌اي با اهميت مذهبي و اساطيري شناخته مي‌شود. همانند فرهنگ خودمان که در هفت سين در هنگام نوروز قرار‌ مي‌گيرد.

براي کاشت نهال سيب، خوب است بدانيد که ارتفاع درخت بالغ سيب، 6 تا 9 متر نيز‌ مي‌ رسد. ازديگر نکاتي که به هنگام کشت اين محصول بايد بدانيد اين است که درخت سيب، در هنگام کشت، اندازه و شکل و تراکم شاخه‌هايش با انتخاب ساقه زيرزميني و روش برش آن تعيين مي‌شود.

برگ‌ها در اين درخت متناوب به رنگ سبز تيره و شکل تخم مرغي ساده با حاشيه‌هاي دندانه‌دار بوده و در زير خود داراي کرک هستند. براي درختان سيب، چهار نوع شاخه با نام‌هاي نرک، لامبورد، براندي و سيخک (اسپور)  در نظر گرفته مي‌شود. اسپورها شاخه‌هاي کوتاهي با طول بين ? الي ? سانتيمتر بوده و در سال دوم در نوک شاخه، جوانه‌هاي زايشي توليد مي‌کنند.

انواع ارقام سيب در ايران

ارقام مختلف سيب در ايران به دو نوع تابستانه و پائيزه قابل تقسيم‌اند:

ارقام تابستانه شامل: گلاب – کهنز- شيخ احمد تبريز- قره يارپاق-اهر- نوري مراغه- قرل آلما- عاشيق آلماسي- مربايي مشهد- علي موري خراسان-شفيع آباد

ارقام پاييزه شامل: عباسي مشهد- گلشاهي- شميراني- شکي اهر-کرمانشاهي- اخلمد خراسان- دريان

ارقام ذکر شده در بالا از نوع بومي بوده و انواع غير بومي اين ارقام عبارتند از:

ارقام تابستانه : گالا – دلبار استيوال

ارقام پائيزه : گلدن دليشز- رد دليشز- گراني اسميت- رداستار کينگ- فوجي – برابرن – مک اينتاش

نحوه کاشت درخت سيب و چگونگي احداث باغ درخت سيب

 درخت سيب به شکل درختچه يا درخت کوتاه رشد مي‌کند.  درخت سيب از جمله گياهان مناطق سرد و معتدل محسوب مي‌شود. در نتيجه اين گياه در مناطقي که داراي دماي بالا به خصوص در فصل تابستان است به خوبي رشد نمي‌کند. درخت سيب از تيره گلسرخيان به شمار مي‌رود. منشا اصلي اين درخت آسياي مرکزي است اما در مناطق مختلف ديگر با توجه به شرايط اقليمي قابليت کاشت و رويش دارد.

? . نحوه کاشت درخت سيب: شرايط مناسب

گياه درخت سيب براي رشد مناسب در مناطق مختلف نيازمند شرايط اقليمي خاصي است. اين شرايط عبارتند از :

حداکثر دماي بالاي ?? درجه سانتي‌گراد بالاي صفر

حداقل دما ?? درجه سانتي‌گراد زير صفر

???? الي ???? متر ارتفاع مناسب از سطح دريا

pH خاک بايد بين ??? تا ??? باشد.

بافت خاک بهتر است عميق و آبرفتي باشد.

EC آب حداکثر بايد ???? ميکرو موس بر سانتي متر باشد.

? . خاک مناسب درخت سيب

ريشه‌هاي درخت سيب معمولا در سطح گسترش زيادي دارند. پس بهتر است در خاکي کاشته شود که داراي مواد آلي و حاصلخيزي بالاست. خاک‌هاي شني و رسي که با کودهاي مختلف تقويت شده باشند، گزينه مناسبي براي کاشت درخت سيب به شمار مي‌آيند. اگر درخت سيب در خاک مناسب کاشته نشود، برگ هاي آن کوچک خواهد بود و همچنين ريزش ميوه در آن رخ خواهد داد.

آموزش انتخاب يک نوع درخت سيب

1. درخت سيب مخصوص منطقه ي خود را پيدا کنيد.

صدها نوع درخت سيب وجود دارد و هر کدام از آنها مخصوص يک منطقه مي باشند. اگر يک درخت سيب مناسب منطقه ي خودرا انتخاب کنيد، احتمال ميوه دادن آن زياد خواهد بود.

انتخاب يک نوع درخت سيب مخصوص منطقه ي شما، از اهميت زيادي برخوردار است. زيرا هر درخت سيب به دماي خاصي پاسخ مي دهد. برخي از گونه هاي درخت سيب، در مناطقي که زمستان سرد و طولاني دارد به خوبي مي رويند. اما گونه هايي از سيب نيز وجود دارند که در ديگر مناطق به خوبي رشد مي کنند.

1. به دنبال نوعي درخت سيب بگرديد که در منطقه ي شما رشد مي کند.

بررسي کنيد و يک نوع درخت سيب مخصوص منطقه ي خود را انتخاب کنيد.

1. تحقيق کنيد که چه درختاني در منطقه ي شما براي گرده افشاني متقابل مناسب هستند.

گرده افشاني متقابل، معمولا براي توليد ميوه ضروري است. اکثر درختان سيب، خودشان و ديگر درختان هم نوع را گرده افشاني نمي کنند. بنابراين بهتر است دو گونه ي متفاوت درخت سيب بکاريد تا گرده افشاني به خوبي انجام شود.

1. چند نوع درخت سيب انتخاب کنيد.

بايد چند نوع درخت سيب انتخاب کنيد که گرده افشاني متقابل انجام دهند. بهتر است گونه هايي انتخاب کنيد که در برابر بيماري مقاوم باشند.

1. يک نهال سيب با ريشه ي عاري از خاک خريداري کنيد.

نهال هاي سيب را معمولا به صورت يک شاخه و ريشه ي عاري از خاک به فروش مي رسانند. پس از اينکه نهال سيب را خريداري کرديد، بلافاصله آن را بکاريد.

روش‌هاي تکثير درخت سيب

  درخت سيب به روش هاي مختلف از طريق بذر، قلمه، خواباندن، پاجوش و پيوند تکثير مي شود. 

 تکثير درخت سيب از طريق بذر

براي تکثير درخت سيب ابتدا بايد بذر آن را تهيه کرد. بذر درخت سيب به راحتي به دست مي آيد و فقط کافي ست که يک ميوه سيب را به دو نيم تقسيم کنيد و دانه هاي درون آن را خارج و درون يک دستمال کاغذي خيس قرار دهيد. سپس دستمال را درون يک پلاستيک بگذاريد و به مدت يک ماه در يخچال نگهداري کنيد. هنگامي که دانه ها شروع به جوانه زدن کردند آنها را درون يک گلدان بکاريد و آبياري کنيد. هنگامي که بذر جوانه زده سر از خاک بيرون آورد و به حد معيني از رشد رسيد آن را به زمين اصلي منتقل کنيد. 

تکثير درخت سيب به روش قلمه زني

اين روش راحت ترين نوع تکثير درخت سيب مي باشد. در اين روش فقط کافيست با يک چاقوي تيز شاخه اي را از درخت جدا کنيد و سپس در خاک گودالي ايجاد کنيد و قلمه را درون آن بکاريد و آبياري کنيد. براي تسريع در ريشه زايي مي‌توانيد از هورمون ريشه زايي استفاده کنيد.

تکثير درخت سيب به روش خواباندن

در روش خواباندن قسمتي از شاخه گياه را که ارتفاع مناسبي دارد در خاک بکاريد، براي اين منظور گودالي ايجاد کنيد و شاخه را در درون آن قرار دهيد و روي آن را با خاک مناسب و نرم بپوشانيد پس از مدتي شاخه ريشه‌دار مي‌شود، در اين هنگام شاخه را از قسمتي که در خاک قرار دارد جدا کنيد.

پرورش درخت سيب از طريق پاجوش

کاشت درخت از پاجوش بسيار آسان است، پا جوش‌هايي را که در کنار درخت رشد مي‌کند را از خاک بيرون بياوريد و سپس آن را در زمين اصلي و در گودال بکاريد اگر پا جوش‌ها خيلي کوچک بودن مي‌توانيد از گلدان نيز استفاده کنيد.

پيوند درخت سيب

پيوند روش ديگري براي تکثير درخت سيب است. در پيوند شکمي درخت سيب بايد شاخه اي از يک درخت سيب را به عنوان پايه انتخاب کرد و به آرامي شکافي به شکل T بر روي آن ايجاد نمود. و با پشت چاقوي پيوند زني پوست را بلند نموده و جوانه را در داخل آن قرار مي دهيم و در انتها محل را با نخ پنبه و يا پوست درخت نارون مي بنديم با گذشت 10 الي 12 روز مي توان تشخيص داد که پيوند زدن درخت سيب موفقيت آميز بوده و يا خير و سپس بعد از رشد پيوندک، مي بايست باقي مانده ي پايه را برش داد و آن را به قيم بست. 

چگونگي کاشت درخت سيب در باغ

• باغ براي کاشت درخت سيب بايستي در مقياس بزرگتري انجام پذيرد.
• جهت احداث باغ بايستي دست کم 5 هکتار زمين داشته باشيد.
• نوع سيب را بايد براي کاشت انتخاب نماييد.
• در باغي که به تازگي احداث کرده ايد از کاشتن هم زمان درختان ميوه بپرهيزيد.
• لازم است تا باغ را در منطقه اي که شيب درخت کم است احداث نماييد.
• در نظر داشته باشيد که باغ را در محل‌هايي که در مجاورت ساحل و برکه است تاسيس نکنيد.
• در محل احداث احداث باغ لازم است تا آب زيرزميني بالا نباشد.
• لازم است تا درختان را در طرح‌هاي مربعي يا مستطيلي بکاريد.

نحوه کاشت درخت سيب: نکاتي در مورد احداث باغ

احداث باغ براي کاشت درخت سيب با توجه به موارد گفته شده در بالا و در مقياس بزرگ‌تري انجام مي‌شود.

براي احداث باغ سيب حداقل سطح ? هکتار زمين مناسب است.

مانند مراحل بالا نوع سيب را براي کاشت انتخاب مي‌کنيم.

زمين و سطح انتخاب شده بايد داراي ويژگي‌هاي گفته شده باشد.

در باغي که تازه اقدام به تاسيس آن کرده‌ايد، از کاشت توامان درختان ميوه خودداري کنيد.

بهتر است باغ در منطقه کم شيب احداث شود.

بهتر است باغ در محل‌هاي نزديک برکه، جنگل، کنار ساحل و مناطقي از اين دست احداث نشود.

در محل احداث باغ سطح آب زيرزميني نبايدا خيلي بالا باشد.

مي‌توانيد درختان را به جاي کاشت در طرح‌هاي مربع شکل، در طرح هاي مستطيلي بکاريد.

 انتخاب محل احداث باغ

در صورت مساعد بودن شرايط اقليمي و آبي و خاکي، انتخاب محل باغ از موارد حائز اهميت بوده که در توفيق باغداران بسيار مؤثر است.احداث باغ در دامنه‌هاي کم شيب در پناه باد‌هاي سرد مناسب مي‌باشد.اگر شيب دامنه از ?? الي ?? درجه تجاوز کند، هزينه آماده سازي زمين و کاشت و ونگهداري بالاتر خواهد رفت و خطر فرسايش خاک بيشتر خواهد بود.درصورت احداث باغ دردامنه رعايت خطوط ميزان و کاشت در خطوط تراز از ضروريات حتمي است.براي باغ‌هاي سيب حداقل سطح ? هکتاري از نظر شرايط اقتصادي در اکثر مناطق کشور سطح مناسبي به ظر مي‌رسد.

عمليات احداث باغ

اولين گام در احداث باغ انتخاب نوع پايه و نوع رقم مي‌باشد.در شرايط کنوني انتخاب يکي از پايه‌هاي رويشي پاکوتاه با توجه به شرايط منطقه و ميزان سرمايه توصيه مي‌گردد.مزاياي پايه‌هاي رويشي پاکوتاه نسبت به پايه‌هاي بذري:

تراکم بالاي درخت و عملکرد بيشتر در واحد سطح

سهولت عمليات زراعي و مديريت باغباني (هرس، برداشت، مبارزه با آفات و امراض و …)

دريافت نور بيشتر و توليد ميوه با کيفيت بهتر

تسريع در باردهي و رسيدن به عملکرد اقتصادي

امکان استاندارد نمودن تکنيک‌هاي باغداري

نحوه آماده سازي زمين

بعد از شخم عميق با ديسک و لولر اقدام به تسطيح نموده تا زمين را آماده کشت نمائيم.کود دامي به مقدار ?? تن در هکتار قبل از کاشت با خاک و خاک چاله مخلوط شده باشد. (کود دامي بايستي کاملاً پوسيده باشد).از کشت توام درختان ميوه و حتي کشت محصولات زراعي و صيفي و جاليز در باغات جديد الاحداث خودداري گردد.

فاصله‌ي کاشت درخت سيب چقدر‌ ‌است؟ نکات لازم در کاشت سيب:

رعايت فاصله بين کاشت درختان سيب از اهميت بالايي برخوردار است. در صورت رعايت نکردن فاصله مناسب، در زمان آبدهي، کوددهي و هرس درخت، با مشکلات زيادي رو به رو خواهيد شد. پس يکي از فاکتورهاي تأثيرگذار در کاشت سيب، رعايت فاصله مناسب خواهد بود. به طور کلي مي‌توان گفت براي نهال ميوه، فاصله درختان معمولا در حالت استاندارد 5 متر و فاصله رديف‌ها 8 متر‌ ‌است؛ ولي ايده آل‌ترين حالت، 8 متر در 10 متر است.

نکته‌هاي کاشت درخت سيب در باغچه خانه

براي کاشت درخت سيب لازم است تا سطح بالاتري از باغچه را براي اين کار در نظر بگيريد. علت اين امر اين است که سرماي هوا و يخبندان در عمق خاک مي تواند ريشه‌ها را تحريک کند و باعث مي شود تا شکوفه‌هاي درختان در فصل بهار از بين بروند. کاشت درخت سيب در سطح بالاتر زمين مي تواند شکوفه‌ها را از سرما و ريزش بهاره حفاظت نمايد و ميوه دادن در درخت سيب را ضمانت کند.

نکته ديگري که لازم است تا به آن توجه نماييد اين است که نهال سيب را در مجاورت درختان ديگر که بزرگ هستند و يا نهرها نکاريد. چون اين امر سبب مي شود تا ميوه دهي در درختان سيب بسيار کم شود. پرورش مناسب درخت سيب نياز به تابش نور آفتاب دارد. پر واضح است که بهترين زمان جهت کاشت درت سيب فصل بهار است. اما در اين فصل نيز لازم است تا مطمئن شويد تا زمين گرم است و يخبندان نيست.

 زمان کاشت نهال سيب لازم است تا به چگونگي قرار دادن ريشه در دل خاک دقت کنيد. براي کاشت نهال سيب لازم است تا حفره اي به اندازه دو برابر ضخامت ريشه و با عمق 60 سانتي متري بکنيد. هنگامي که ريشه‌ها را کامل با خاک مي پوشانيد لازم است تا به آهستگي خاک را بفشاريد تا جاي خالي ميان خاک و ريشه باقي نماند و نهال سيب بتواند به خوبي در آن رشد کند.

انتخاب چند درخت براي گرده افشاني متقابل 

گرده افشاني متقابل، معمولا براي توليد ميوه ضروري است. اکثر درختان سيب، خودشان و ديگر درختان هم نوع را گرده افشاني نمي کنند. بنابراين بهتر است دو گونه ي متفاوت درخت سيب بکاريد تا گرده افشاني به خوبي انجام شود. بايد چند نوع درخت سيب انتخاب کنيد که گرده افشاني متقابل انجام دهند. بهتر است گونه هايي انتخاب کنيد که در برابر بيماري مقاوم باشند.

چگونگي کاشت درخت سيب

اولين مرحله مراقبت است. نکات زير کمک مي کند تا درختان سيب به خوبي پرورش پيدا کنند.

لازم است تا خاک درخت سيب مرطوب باشد.

دو بار در هر هفته عميقا خاک را آبياري نماييد.

اگر مي خواهيد علف‌هاي هرز درختان را آسيب نزند و دماي آن‌ها نيز منظم باشد لازم است تا از مالچ بهره بگيريد. در اين صورت لازم است تا مالچ را در دور تا دور پاي درخت بريزيد.

لازم است تا درخت سيب را از هجوم حشرات موذي مصون نگه داريد تا صدمه اي به قسمت‌هاي مختلف درخت وارد نيايد.

لازم است تا به هرس کردن گياهان جوان نپردازيد و فرصت کافي دهيد تا درختان کامل شوند.

آبياري درخت سيب

600 تا 1000 ميلي متر بارندگي ساليانه براي رشد سيب مناسب است. البته ميزان آبياري درختان سيب با توجه به تراکم و فاصله درختان از يکديگر متفاوت است ولي مقدار روزانه آب مورد نياز براي هر درخت 25 تا 200 ليتر در روز است. 

معمولا بين 170 تا 210 روز دوره رشد درخت سيب است که از نظر آبياري به چهار مرحله ي گل دهي، تشکيل، ايجاد جوانه هاي گل و مرحله رسيدن ميوه تقسيم مي شود. بطور کلي مي توان گفت که براي آبياري قطره اي تعداد درختان سيب مي تواند از ??? تا ???? اصله در هکتار متغير باشد.

آفات و بيماري هاي درخت سيب

کرم سيب، ليسه سيب، کرم سفيد ريشه، سوسک شاخه بلند رزاسه، سرخرطومي سيب و شته مويي سيب از جمله آفات سيب هستند که براي مقابله با آن ها مي توان از سموم شيميايي استفاده کرد.

سفيدک سطحي سيب، لکه سياه سيب، شانکر سيتوسبورايي سيب از بيماري هاي شايع درخت سيب هستند که با مراقبت، هرس و کود دهي به موقع مي توان از آن ها پيشگيري نمود.

 هرس درخت سيب:

براي هرس کردن درخت بايد شاخه هاي جواني که چند سال عمر کردند و باردار شده اند را از درخت جدا نمود تا شاخه هاي جوان ديگر جانشين آن ها شود. اگر هرس درخت به موقع و در زمان مناسب انجام نشود درخت زود پير مي شود و باعث توليد ميوه هاي ريز و نامرغوب مي شود. اما هرس به موقع از پيري درخت جلوگيري مي کند. 

 بهترين زمان براي هرس درخت سيب در زمستان و پس از ريزش برگ ها هست. زماني که شاخه اي از درخت سيب هرس مي شود بايد کاملا آن را از انتها بريد به طوري که چيزي از آن در محل بريده شده، باقي نماند.

 هنگام هرس کردن بايد دقت داشته باشيد که در سال اول که درخت سيب فقط يک ساقه طويل است ارتفاع آن را تا حدود 75 سانتي متر نگه داشته و باقي را هرس کنيد چون که ساقه هاي اصلي درخت سيب در زمستان سال دوم تشکيل مي شود. 

 دقت داشته باشيد که درخت سيب 4 يا 5 ساله را فقط ترکه هاي شاخه ها را کم کنيد و نيازي به هرس کردن نيست تا از درهم رفتگي و انبوهي درخت جلوگيري شود.